Trong số các nghệ sĩ cải lương hồ quảng thành danh đợt đầu tiên trong thập niên 60, nghệ sĩ Bạch Mai và Đức Lợi là một đôi vợ chồng nghệ sĩ được đào tạo từ hai lò nghệ sĩ khác nhau nhưng lại là đôi nghệ sĩ biễu diễn ăn ý với nhau nhất, được khán giả khen tặng là diễn viên đẹp đôi nhất.
Bạch Mai tên thật là Nguyễn Ngọc Mai, chị ruột của diễn viên hồ quảng tài danh Thanh Bạch, con của đôi nghệ sĩ hát bội Bảy Huỳnh và Ngọc Hương, bầu của gánh hát Thanh Bình – Kim Mai và sau đổi tên bảng hiệu là gánh hát tuồng cổ Huỳnh Long. Bạch Mai bái nữ nghệ sĩ Năm Thài, đào chánh của gánh hát Chánh Thành làm sư phụ.

Năm Bạch Mai được 15 tuổi, bà Năm Thài làm khó gánh hát, đòi tăng lương không được nên nghĩ hát. Đêm đó hát tuồng Mạnh Lệ Quân thoát hài, không có nghệ sĩ nào dám thế tuồng vì sợ hát không bằng cô Năm Thài, Bạch Mai xin cha mẹ cho bà được đóng vai Mạnh Lệ Quân thế bà Năm Thài để cứu vãn tình trạng không có nghệ sĩ hát trong đêm đó.

Không ngờ đêm đó Bạch Mai hát thành công quá sức tưởng tượng của các nghệ sĩ trong đoàn và cũng kể từ đó Bạch Mai hát vai chánh các tuồng trong đoàn Bạch Mai nổi danh qua nhiều tuồng thu trên đài Truyền Hình Sài Gòn qua các Ban Vân Kiều, Ban Phụng Hảo, Ban tuồng cổ Khánh Hồng và Ban tuồng cổ Huỳnh Long.
Vai diễn ấn tượng của Nhi về nghệ sĩ Bạch Mai nhất chính là vai Lưu Kim Đính . Tuồng Lưu Kim Đính giải giá Thọ Châu có lớp Sát tứ môn thành là lớp có vũ đạo khó nhất . Cảnh múa đao của nghệ sĩ Bạch Mai đánh hạ ba tướng ở ba cửa thành cũng khác nhau , diễn tả những nguy hiểm khác nhau khi phải giết tướng của ba cửa thành đó.

Lưu Kim Đính, đến cửa thành thứ tư, tiếng kèn lá run rẩy như tiếng hí của con ngựa kiệt sức, Lưu Kim Đính ngồi bệt xuống đất vừa khóc thương vừa đưa tay run run vuốt từ trên dầu dài xuống đuôi ngựa quí đã tận lực cùng với chủ nơi chiến trường. Qua động tác tay run run vuốt dài trên con lưng ngựa tưởng tượng của nghệ sĩ Bạch Mai, khán giả cũng tường chừng như thấy được con ngựa quý kiệt sức và cảm thông được nổi khổ đau của người chủ tướng trước cái chết của con thần mã, bạn chiến đấu của mình.

Nhi được xem qua rất nhiều nữ nghệ sĩ diễn vai Lưu Kim Đính sát tứ môn thành nhưng theo Nhi nhận thấy rằng khó có diễn viên nào diễn xuất thần bằng nghệ sĩ Bạch Mai trong lớp diễn này . Cách vũ đạo và cánh thể hiện của bà thật sự quá tuyệt vời và khiến khán giả phải thán phục .

Năm 1986 , nghệ sĩ Bạch Mai bắt đầu sáng tác cải lương hồ quảng , ký bút hiệu Bạch Mai và bút hiệu Viên Hoàng . Một số vở cải lương do nghệ sĩ Bạch Mai viết : Thần đồng Lưu Minh Châu , Trảm Triệu Khải , Anh Hùng Náo , Về đất Kinh Châu ( đây là bản viết lại của soạn giả Phi Hùng ) , Kim Hồ Điệp v....v
Chồng của nghệ sĩ Bạch Mai là cố nghệ sĩ Đức Lợi , cũng là một tài danh của sân khấu cải lương . Đức Lợi học hát trong đoàn Đồng ấu Trường Thành, được nghệ sĩ hát bội lão thành Mười Vàng truyền nghề và đặt cho nghệ danh Đức Lợi.

Bạch Mai và Đức Lợi thường hát cặp với nhau hai vai chánh, cảm tài mến sắc của nhau và vì cùng hát chung với nhau lâu năm trên sân khấu Thanh Bình – Kim Mai nên hai bên sanh tình cảm, được cha mẹ đứng ra tác thành nhân duyên.
Về nghệ thuật ca diễn , nghệ sĩ Đức Lợi có giọng ca rất êm ái và có làn hơi lạ . Tiếc là giọng ca của nghệ sĩ Đức Lợi mỏng hơi nên ông thành công bên cải lương tuồng cổ , vì Nhi thấy đa số các nghệ sĩ tuồng cổ thường hay khàn hơi hoặc bể giọng .

Bạch Mai - Đức Lợi có bốn người con : Ngọc Thu. Chinh Nhân, Ngọc Thanh và Bình Tinh. Ngọc Thu và Ngọc Thanh không theo nghề hát của cha mẹ.
Có thể nói nghệ sĩ Bạch Mai là một trong những nghệ sĩ đa tài của sân khấu . Vừa là soạn giả vừa là nghệ sĩ đúng là khó có ai bì được . Cách ca diễn của nghệ sĩ Bạch Mai đa dạng và phong phú và bà luôn biết cách biến hóa vai diễn mà mình đang thể hiện . Chúc nghệ sĩ Bạch Mai thật nhiều sức khỏe để tiếp tục mang đến cho khán giả nhiều vổ cải lương thật hay cũng như là những vai diễn thật ấn tượng !!! Thương mến !!!

Sources: cailuongpho