“HOÀNG TỬ MIỀN TRUNG” VÀ CUỘC ĐỜI SÓNG GIÓ: Sắc vóc sáng đẹp, tính tình hiền lành tử tế, ca dây đào với giọng ca mùi, độc đáo – trong trẻo và cao vút, cách vô vọng cổ rất lạ, ngân nga điêu luyện và lối sắp nhịp thuộc hàng cao thủ - được khán giả vỗ tay theo từng chặp tán thưởng mỗi khi nghe anh cất giọng nên nghệ sĩ (NS) Thanh Liêm (em kép độc lẳng hài Hiếu Liêm) được tặng biệt danh là “Hoàng tử miền Trung” vào đầu thập niên 70.

Thanh Liêm - Lệ Trinh: Đã tìm thấy "vùng trời bình yên"

Đi hát từ năm 15 tuổi (1965), một năm sau Thanh Liêm đã đứng chung sân khấu (SK) ở đoàn Thanh Bình – Kim Mai với các NS Đức Lợi, Bạch Mai, Ngọc Đáng, Hà Bửu Tân. Tuổi đôi mươi đã hát chánh ở đoàn Hương Hoa Lan với NS Thanh Tuấn, Hữu Đức, Vương Minh Lâm… Sau khi trở thành một giọng ca ăn khách trên các SK tỉnh, anh là kép chánh của đoàn Mây Tần, rồi Tân Thủ Đô – Tấn Tài (hát chia vai với “Hoàng đế dĩa nhựa”), Du Sĩ Ca…

Sau 1975, NS Thanh Liêm nổi danh với vai Mã Bình trong vở “Gánh cỏ sông Hàn”. “Nội công thâm hậu” và thực tài đã giúp anh luôn tạo được nét riêng trong ca, diễn để đường hoang đứng chung SK với các NS tên tuổi như Minh Cảnh, Minh Phụng, Ngọc Hương, Út Hiền, Hoài Thanh, Phương Thanh… mà vẫn tạo được sức hút và “fan” của riêng mình.

Sau khi bị “tai nạn” hư hơi do phẫu thuật cắt amidan năm 1982, từ kép ca Thanh Liêm chuyển sang hát vai tính cách và độc, lẳng. Ở dạng vai mới, anh vẫn chứng tỏ tài nghệ của mình trong những vai diễn để lại nhiều dấu ấn như Vua (Đường gươm Nguyên Bá), Lý Thông (Thạch Sanh – Lý Thông), Vua (Ta là ai?), Đặng Mậu Lân (Đêm hội Long Trì), thay vai NSND Diệp Lang đóng kép độc trong vở “Lời tâm sự của một người đàn bà”… qua nhiều đoàn như An Giang – Khánh Hồng, Long An, Tây Ninh, Phước Chung, Văn Công TP…

Năm 1995, Thanh Liêm rời đoàn Văn Công TP vì nhiều niềm riêng, mà nặng nề nhất là cú sốc từ gia đình ly tán. Anh đi làm quán nghệ sĩ, theo nghiệp hát rong kể từ đây…

LỆ TRINH: LUÔN LÀM KẺ ĐẾN SAU

Hội tụ các yếu tố diễn xuất, sắc vóc làn hơi lẫn đạo đức nghề nghiệp, Lệ Trinh lẽ ra đã là cái tên chói sáng hơn trong làng SK – với những vai diễn hay, mặn mòi như chính nhan sắc và giọng ca kim pha thổ quý hiếm nhưng không mấy lảnh lót vui tươi mà thấp thoáng nỗi buồn thân phận.

Đó là Nhung trong “Tướng cướp Bạch Hải Đường”, cô gái điên (Lời thề trước mộ), Tô Ánh Nguyệt, Lan (Lan và Điệp)…

Thuở ấu thơ, gia đình làm kinh doanh nên Lệ Trinh cũng có cuộc sống đủ đầy, được học hành tử tế ở khu Bàn Cờ, Q3, TPHCM. Năm học lớp 5, chị đi học hát tân nhạc với thầy Việt Hà. Vốn có tư chất sáng dạ, nên học được hai tháng, chị được thầy giới thiệu đi hát cho ban nhạc Tướng Sĩ Tượng. Nhờ vốn liếng tân nhạc được học từ nhỏ nên sau này Lệ Trinh hát tân, cổ đều tốt. Khi đi show ca nhạc, giọng chị hợp với những ca khúc trữ tình của nhạc sĩ Ngô Thụy Miên, Vũ Thành An…

Dù bà nội ngày xưa không thích cho cô cháu cưng làm “xướng ca vô loại”, nhưng sau biến cố gia đình làm ăn thất bại, phải bán nhà để trả nợ mà nợ nần vẫn chồng chất, cô bé Kim Sinh (tên khai sinh của Lệ Trinh) 15 tuổi phải nghỉ ngang ngưỡng cửa lớp đệ tam (lớp 10 bây giờ) để đi hát nhạc ở phòng trà. Hữu duyên, cô gặp nhạc sĩ Đoàn Huy, Văn Giỏi, được nhận làm đệ tử và dạy ca vọng cổ chỉ một tháng là gia nhập gánh hát để kiếm tiền trả nợ giúp gia đình.

15 tuổi vào nghề (năm 1974) ở đoàn Hoa Lan, được cho vai Kiều Linh (vở “Kỳ nữ Hạnh Đào”) để thu truyền hình với các tài danh: Hùng Cường, Lệ Thủy, Phương Thanh, Đỗ Quyên, Văn Chung, Hoài Dung, Hoài Mỹ… 16 tuổi về đoàn Dạ Lan Hương hát chung SK với Út Trà Ôn, Nam Hùng, Thanh Thanh Hoa, Ngọc Bích… 17 tuổi hát ở đoàn Xuân Liên Hoa với Thanh Điền, Thanh Kim Huệ…

Sau 1975, ở tuổi đôi mươi Lệ Trinh đã hát chánh vững vàng qua nhiều đoàn: Tiếng ca Trung Hiếu, Long An, Sài Gòn 2 (thế vai NSƯT Mỹ Châu), Long Giang, An Giang, Nhân dân Kiên Giang, Sài Gòn 1, Phước Chung, Sông Hương, SK mới Kiên Giang… Từ năm 1978 – 1990, Lệ Trinh là tên tuổi bán vé ở các đoàn tỉnh khi liên danh ăn ý cùng NS Thanh Tuấn, Trọng Hữu. Sở dĩ tên tuổi chị không bật sáng ở thành phố, là do cứ đi tỉnh diễn miệt mài vì gia cảnh khó khăn. Khi về đoàn thành phố lại chỉ toàn hát thế “vai người khác đóng”. Trên đường đời luôn làm kẻ đến sau, mà trong nghệ thuật thì cũng “chạy trời không khỏi nắng”: chị hay “được” mời về hát trả nợ cho đoàn khi đã qua giai đoạn có thu nhập tốt. Cũng vì hoàn cảnh nên chị hay để vuột mất cơ hội – như khi sắp dựng vở Tô Ánh Nguyệt, cố trưởng Đoàn Nhân dân Kiên Giang (ông Ba Thọ) mời thì chị không về được. Đến khi đoàn thu truyền hình xong thì Lệ Trinh mới về hợp tác với đoàn và nhiều trường hợp như thế…

Lệ Trinh bảo trong nghề này người ta ích kỷ lắm. Ngày xưa chị ngồi coi đàn chị hóa trang cũng bị đuổi khéo, nói chi đến hỏi nghề. Đâu có trường hợp như bây giờ, nên tất cả đều phải mày mò tự học. Vậy nên chị rất biết ơn cố soạn giả Nguyễn Huỳnh, NS Hoài Dung và Út Bạch Lan đã tận tình chỉ dạy về kỹ năng diễn xuất và kỹ thuật ca ngâm…

Năm 1993, sau khi gặp biến cố trong đời riêng lẫn niềm ngao ngán cho sự lận đận “tài bất thắng thời” trong đường sự nghiệp của một cô đào không được sinh ra dưới ngôi sao may mắn, Lệ Trinh tạm chia tay với tình yêu nghệ thuật là niềm đam mê lớn nhất đời chị.

ĐỜI ĐAU KHỔ CỘNG LẠI MÀ VUI

Duyên trời an ủi đã đưa đẩy họ gặp nhau vào năm 1996. Lúc đó người vợ trước đem các con đi định cư ở Mỹ, Thanh Liêm cuộc đời bầm dập đã nhiều, nên định bụng sống một mình cho khỏe. Lệ Trinh thì ngao ngán và mất niềm tin vào mọi thứ sau thất bại của hai lần đò (chị lấy chồng cùng nghề năm 22 tuổi và có một con gái, lần thứ hai khi ngấp nghé U30 lại “vấp” phải người cùng đoàn và có thêm một con gái nhỏ). Khi đó cải lương đã tuột dốc, đồng lương hằng đêm không đủ sống, Lệ Trinh một mình chật vật chèo chống một nách hai con (con gái út mới hơn hai tuổi) và chăm sóc mẹ già bị bại não, nằm liệt giường, sống đời sống thực vật suốt mấy năm trời, nên phải rời đoàn để ra ngoài buôn bán và đi hát kiếm sống.

Đầu tắt mặt tối gồng gánh gia đình, nên những lần đi hát chạm mặt anh, chị chỉ chào hỏi qua loa. Thời đi hát lừng lẫy của anh chị càng mù tịt mà chỉ được nghe danh, thêm phần hoàn cảnh mình nặng gánh, chim đã hai lần gặp cành cây cong, nên chị càng e ngại, chẳng muốn tiếp xúc với giới mày râu. Chẳng có lời đường mật, chẳng có yêu đương mơ mộng như thời tuổi trẻ, cũng chẳng có nhiều tiền, anh đến với chị bằng sự chân thành, bằng tình nghĩa và sự thực tế, động viên chị về tinh thần lẫn vật chất, đưa bờ vai vững chãi cho chị làm điểm tựa. Anh chăm sóc mẹ chị như mẹ của mình, dạy con chị như là con ruột, tuy nghèo nhưng anh rất yêu thương, cưng chiều, lo cho chị từng ky từng tý. Nhớ năm 2008 Lệ Trinh đi diễn sáu tháng, hát tân nhạc ở Las Vegas, Florida, Seattle, Cali…Vào tháng 8 thì chị phát bệnh thoát vị đĩa đệm mà cứ tưởng bị trúng gió, không có ai chăm sóc nên chị điện về khóc với anh. Anh nóng ruột bắt chị bỏ show về chữa bệnh, nhưng chị vẫn ráng chịu đựng, ở lại hát hết hợp đồng rồi mới trở về. Chị bảo lần xa cách đó, chị thấy nhớ anh, vì càng sống chung, chị càng thấy anh đã sống hết lòng với vợ con. Còn đối với anh em bạn bè, đồng nghiệp, Thanh Liêm được mọi người “tình thương mến thương” và kính nể, vì anh sống có trước có sau, biết đối nhân xử thế.

Thanh Liêm bảo anh thương Lệ Trinh vì chị có hiếu với cha mẹ và có trách nhiệm với gia đình, đời chị đã không gặp may lại luôn lận đận. Anh còn thương chị cái tính thẳng băng, nóng nảy, thiệt tình, ngu ngơ, dù lên SK chị rất là thông minh, lanh lợi. Lệ Trinh chỉ biết hát, có khiếu nấu ăn và siêng tập thể dục để giữ vóc dáng, còn trong làm ăn buôn bán, ngoại giao… chị lại rất “gà mờ”. Những lần anh bị bệnh tim, cao huyết áp phải vào bệnh viện cấp cứu, thấy chị túc trực chăm sóc chu đáo, anh rất cảm động và hiểu rõ tình yêu của chị dành cho anh.

Mãi đến năm 2009, trong Hội diễn SKCNTQ khi hát cặp ăn ý với nhau trong vở “Sau lũy tre làng” của SK Hoàng Anh Tú, vợ chồng Thanh Liêm – Lệ Trinh mới có được niềm hạnh phúc khi được hát chung SK với nhau. Sau lần tái hợp và hội ngộ đầy hào hứng ấy, nỗi nhớ SK của anh chị lại có dịp sống dậy như mạch ngầm suối sông không thể nào khô cạn. Thế là Thanh Liêm động viên, tạo mọi điều kiện để Lệ Trinh trở lại SK, anh làm biên tập và dàn dựng album tân cổ thu những bài ca của chị, rồi mới dàn dựng 6 vở CL cho đài SCTV7 (có phát hành đĩa DVD): Đường gươm Nguyên Bá (anh đóng vai Vua, chị đóng vai Thủy Cúc), Gánh cỏ sông Hàn (vai Oanh Kiều – Trần Lão), Tướng cướp Bạch Hải Đường (Nhung và Can), Phò mã là con gái, Cho trọn cuộc tình, Sông dài (chị đóng vai Kim Sa)… Trong chương trình Ngân Mãi Chuông Vàng của HTV tháng trước, Thanh Liêm cũng tái ngộ khán giả với một phong độ vững vàng khi vào vai A Khắc Lữ trong vở “Người tình trên chiến trận”.

Mẹ Lệ Trinh mất đã ba năm. Con gái lớn 28 tuổi đã tốt nghiệp Đại học Quản trị Kinh doanh nhưng làm chủ sạp 27C bán quần áo tuổi teen ở Trung tâm thương mại Sài Gòn Square, đã có chồng trước hát tân nhạc nay mở phòng thu kiêm làm cho C.Ty du lịch và ở chung nhà với vợ chồng Thanh Liêm – Lệ Trinh. Con gái út 19 tuổi có khiếu ca nhạc đang ôn luyện để thi vô Nhạc viện TP hoặc khoa diễn viên kịch của trường Sân khấu – Điện ảnh. Chị bảo chắc kiếp trước mình vụng đường tu, nên tới giờ vẫn còn ở nhà thuê. Hai tháng nay, cả nhà thuê căn nhà mặt tiền số 85 đường Âu Dương Lân vừa để ở vừa để mở quán cà phê bình dân. Khách của quán phần lớn là anh em nghệ sĩ tới ủng hộ, còn khách là học trò nhỏ tới mua súp và nước sâm do Lệ Trinh nấu thì đông hơn. Dù Lệ Trinh có nghề tay trái là hát với nhau tân, cổ nhạc ở quán 961 (trụ sở đoàn Sài Gòn 3 ở đường Trần Hưng Đạo, Q5), Thanh Liêm hùn làm quán 961 với NS Dũng Thanh và ca sĩ Vương Long – Hương Thảo, sắp tới có hát từ thiện cho hai chùa: Tịnh xá Ngọc Hiệp ở Gò Công và Niệm Phật đường Tịnh Quang theo lời mời của ca sĩ kiêm diễn viên Quế Anh Đoàn kịch nói Bông Hồng (của NS Thẩm Thúy Hằng nhiều năm trước), nhưng tiền thuê nhà hằng tháng vẫn là nỗi âu lo canh cánh của anh chị.

Những lúc khó khăn cùng nhau vượt qua, lúc đau ốm cùng nhau chăm sóc, Thanh Liêm – Lệ Trinh đã nhiều lần cảm ơn cuộc đời đã “chiếu cố”, làm ông Tơ bà Nguyệt se duyên, đem lại niềm an ủi bù đắp là niềm hạnh phúc muộn màng cuối đời được chắt chiu sau bao sóng gió cuộc đời. Từ ngày trở lại với nghề nhờ sự khuyên nhủ, khuyến khích động viên rất lớn từ soạn giả Lê Duy Hạnh, anh chị suốt ngày “song kiếm hợp bích” bàn chuyện nghệ thuật, chuyện thể hiện vai diễn sao cho hay, hát sao cho ngọt. Niềm hy vọng của Thanh Liêm – Lệ Trinh là vào hè này sẽ được làm dàn bao vững chãi cho lớp trẻ trên một SK lớn của một nhóm xã hội hóa sắp “ra lò”.

Chẳng biết Lệ Trinh có thích hát nhạc Phạm Duy không, nhưng tôi đoan chắc vợ chồng NS Thanh Liêm sẽ rất tâm đắc khi ngân nga câu hát trong bài “Còn chút gì để nhớ” của nhạc sĩ 92 tuổi này. Hát rằng: May mà có em/anh, đời còn dễ thương!”…

Sources: sankhaucailuong