Nhiều năm gần đây đồng nghiệp, khán giả vẫn còn nhắc nhở đến chị. Ngọc Bích lặng lẽ rời khỏi sân khấu sau khi Đoàn Cải lương Sài Gòn 2 ngưng hoạt động. Đó là nỗi buồn sâu đậm trong lòng một nghệ sĩ tài năng, hiền lành. Có lẽ vì vậy từ ngày chia tay sân khấu ấy, chị không còn xuất hiện trước đám đông, không cộng tác với bất cứ đoàn hát nào, không nhận bất cứ vai diễn nào của truyền hình, của cải lương video.

Ngọc Bích rời sân khấu giữa lúc tài năng đang còn rực rỡ, khi ở tuổi trung niên, nhan sắc ấy vẫn mặn mà, đôn hậu khi bước ra sân khấu, giọng ca vẫn hay, sâu lắng, khó quên. Ngọc Bích có giọng ca buồn man mác, nhơn chất, rất riêng không giống bất cứ ai trong các nữ danh ca tài danh đàn chị, chỉ giống nghệ thuật ca vọng cổ của vua vọng cổ Út Trà Ôn, đơn giản vì Ngọc Bích chính là đệ tử ruột của ông. Nhắc tới Ngọc Bích có hai điều đề nhớ, nhất là đối với lớp khán giả tuổi trung niên từ thập niên 90 trở về trước. Một là nhớ tới Út Trà Ôn, liên danh Út Trà ôn - Ngọc Bích gắn liền nhau rất nhiều năm từ các sân khấu lớn như Kim Chung, Dạ Lý Hương, Thái Dương... và hàng chục sân khấu khác, đến các vai diễn trên các hãng dĩa hát; hai là Ngọc Bích có một vai diễn để đời cho đến nay vẫn chưa có người diễn hay hơn, gần đây NS Thanh Ngân từng thủ diễn vai này. Đó là Jackly Hương. Dường như vai diễn đó chỉ dành riêng cho Ngọc Bích - Jackly Hương trong vở cải lương nổi tiếng Tìm lại cuộc đời. Nữ nghệ sĩ nào khi hát vai Hương đều đạt từ trung bình trở lên, dù đây là vai diễn hay, có nhiều đất diễn, nhưng diễn đến độ chân thật, đến mức khán giả tin vai diễn là con người thật của diễn viên thì quả hiếm có. Đến nay, khi nhắc đến Tìm lại cuộc đời, người ta lại nhớ tới Jackly Hương - Ngọc Bích. Hằng triệu khán giả cải rương trên khắp đất nước đều thương cảm, yêu mến Jackly Hương - Ngọc . Bích, chỉ có Ngọc Bích mới chính thật là Jackly Hương.

Khi xem Thanh Ngân diễn vai này trên sân khấu nhà hát truyền hình của VTV, những khán giả đã xem Tìm lại cuộc đời trước kia càng thấy nhớ Ngọc Bích hơn. Không phải vì Thanh Ngân diễn không đạt, mà vì dấu ấn của Ngọc Bích để lại quá sau đậm, quen thuộc đến nỗi những thay đổi làm cho khác đi, có sáng tạo hơn thì vẫn khó thuyết phục khán giả. Gần như những gì Ngọc Bích thể hiện trong vai Jackly Hương là bất di, bất dịch, là hay nhất không cần phải thay đổi. Khán giả từng xem Ngọc Bích diễn vai Hương vẫn nhớ rõ từng câu ca, cử chỉ, bài bản ca, câu thoại. Một vai diễn xuất sắc đưa Ngọc Bích vượt qua vị trí chị từng có được, thành ngôi sao lớn có nét rất riêng, mang thương hiệu Ngọc Bích.

Khán giả nhớ chị qua bài ca tân cổ Ngày em 20 tuổi của soạn giả Viễn Châu, nhớ vai người vợ lớn của ông Cò Hương trong Tuyệt tình ca, vai người đàn bà bị bỏ rơi trong Nạn con rơi, Lý Mạc Thu trong Luật giang hồ, Thu Ba đỏng đảnh trong Khách sạn hào hoa... và hàng chục vai diễn khác. Chất giọng kim pha thổ của Ngọc Bích vừa êm, vừa cảm, không chu kỳ, màu mê, ca chân phương, những chữ gió, khi ngắt hơi rất giống Út Trà ôn, kỹ thuật ca của nam áp dụng qua nữ nghe rất lạ, dễ gây sự chú ý, lại là kỹ thuật ca của vua vọng cổ.

Cũng thuộc trường phải ca chân phương, tất cả sự vững vàng về nhịp điệu làn hơi phong phú không để biểu diễn mà dùng đó như một phương tiện chuyển tải tình cảm, tâm trạng đến người nghe. Đây là yếu tố quan trọng số một trong nghệ thuật ca vọng cổ, đó là ca làm sao mà thu hút, thuyết phục được người nghe, làm cho họ đê mê, đắm chìm trong những cung bậc tuyệt vời của hơi, điệu. Danh ca Năm Cơ lúc sinh tiền thường góp ý nhẹ nhàng những nghệ sĩ trẻ ca khoe hơi, không diễn cảm bằng câu nói vui: ''Mấy đứa nhỏ bây giờ ca vọng cổ nghe vui quá'' bấy nhiêu đó cũng đủ khái quát trong ca vọng cổ phải mùi mẫn (không tính ca vọng cổ hài), nhưng không bi lụy, não tình, sướt mướt. Ngọc Bích ca mùi, chín thể hiện rất rõ đặc trưng giọng Nam bộ rặc, chuẩn không pha tiếng địa phương ở miệt vườn sông Hậu (Ngọc Bích quê ở Bình Thủy - Cần Thơ).

Trở lại với vai diễn để đời của chị. Sự khác nhau giữa Ngọc Bích với các nghệ sĩ khác khi cùng thủ diễn vai Hương trong Tìm lại cuộc đời là cách ca ngâm. Câu nói lối đầu tiên khi gặp Trần Hùng: ''Mình ơi.xin mình hãy cho em nói, nói xong rồi mình có băm vằm em ra trăm mảnh, em cũng cam lòng. Chỉ xin mình nghĩ lại mà thương...'' câu nói thường tình lại được Ngọc Bích diễn tả rất chân thật, tận đáy lòng, người xem cảm nhận được sự ăn năn, đau đớn, chân thành của người vợ trót sa vào nghịch cảnh. Nhưng xuất sắc nhất là lớp gặp Trần Hùng trong tù, Ngọc Bích đã ca rất hay bài Trường Tương Tư lớp 3 ''Thì giữa chúng ta... đã (ngân dài, lên cao) không vẹn... tình chung thủy, nói chi sum họp trước giờ chia ly. Tấm thân bọt bèo, dù chưa tàn rũ, kể như tan tác từ ngày ra đi Còn oán hận nhau chi... Trong cảnh khốn cùng cực hiểm, cùng nguy . Hởi ơi. Thân tôi sao quá đoạn trường Dày dạn phong trần chưa trắng nợ trần gian...''

Soạn giả lão thành Điêu Huyền đặt bài Trường Tương Tư lớp 3 vào tình huống nầy, để gài vô vọng cổ cho nhân vật Trần Hùng quá hay, quá đúng. Ngọc Bích ca diễn không có chỗ chê, sự tương tác giữa tác giả và nghệ sĩ đạt đến tột cùng của cảm xúc, trở thành một lớp ca mẫu mực. Sau nầy nhiều tác giả bắt chước, sử dụng Trường Tương Tư lớp 3 trong kịch bản của mình, chính lả do ảnh hưởng của lớp kịch nầy và chưa có bài ca Trường Tương Tư lớp 3 nào hay hơn, đúng chỗ, dạt dào xúc cảm hơn, chưa có giọng hát nào ca Trường Tương Tư lớp 3 hay hơn Ngọc Bích. Có thể nói, Trường Tương Tư lớp 3 thông dụng trong cải lương nhờ có ông Điêu Huyền và Ngọc Bích. Một phút xuất thần của cây viết lão luyện, của giọng ca vàng để lại dấu son tuyệt vời, trở thành kinh điển trong nghệ thuật viết và ca ngâm các làn điệu cải lương. Rồi khi Trần Hùng bị giết, Hương chạy vào ngỡ ngàng trên tay còn cầm xấp vải mới “anh ơi! Xấp vải chưa may áo mới đã hóa thành vải liệm. Thời thì mảnh gót ghém thi hài đơn lạnh mảnh chích mái đầu người góa phụ cô đơn..., chỉ mấy câu nói lối nhưng rúng động lòng người. Giá trị nghệ thuật gấp mấy lần ca vọng cổ hay bài oán. Chính câu nói lối độc chiêu ấy gác qua để Trung sĩ Tám - Diệp Lang vô bài Chuồn Chuồn đúng nơi, đúng chỗ hợp lý làm sao. Nói lối cũng là một độc chiêu trong cách xướng ngâm của Cải lương, đang bị tác giả và đạo diễn quên bỏ...

Sự ẩn tích của Ngọc Bích là một mất mát không nhỏ với SKCL. Đồng nghiệp, khán giả vẫn nhớ giọng ca, tài năng của chị. Tôi từng có hân hạnh diễn chung với chị trên sân khấu Sài Gòn 2, trong vở Tóm lại cuộc đời, lần đầu tiên ra mắt đoàn tôi đã diễn vai Huy Bình. Sau bao nhiêu xa cách tôi vẫn nhớ như in từng động tác, lời thoại của chị, khi chị nhẹ nhàng đặt bàn tay phải lên vai tôi dịu dàng nói: ''Cậu Bình ơi... bấy nhiêu thôi cũng đủ làm cho tôi rưng rưng nước mắt. Tôi không thấy trước mặt tôi là nghệ sĩ Ngọc Bích, mà là một người chị đang tâm sự, giải bày với em. Đêm diễn đầu tiên tôi diễn tròn vai, không bị khớp với sân khít mới là nhờ chị. Sự chân thật và bình dị của chị đã xóa tan mọi ngăn cách với các nghệ sĩ đàn em như tôi. Thời gian nhiều nghệ sĩ tài danh rời đoàn Sài Gòn 2, chị vẫn ở lại bám trụ cùng các nghệ sĩ trẻ từ Tuấn An, Bảo Anh, Bảo Linh, Tuấn Anh, Phương Tâm, Minh Hạnh, Hoàng Minh Vương, Thanh Vân, Mai Sương. Ngọc Hà, Tấn Hoàng, Bạch Châu, Bảo Chiêu... Giữ vững bảng hiệu đoàn Sài Gòn 2, rất thành công khi lưu diễn ở miền Tây.

Khán giả, bạn bè, em út ở đoàn Sài Gòn 2 vẫn nhớ chị. Riêng tôi với lòng tri ơn, quí trọng một nghệ sĩ tài năng, hiền lành. Chị Ngọc Bích ơi! Mọi người vẫn luôn nhắc nhớ chị với lòng thương mến, trân trọng.

Đăng Minh

Sources: cailuongpho