Nghệ sĩ Bích Ngọc trong thời gian đi hoạt động ở chiến trường.

Nghệ sĩ Trần Thị Bích Ngọc từng là đào hát nổi danh với gương mặt xinh đẹp và giọng hát làm mê đắm lòng người. Bà từng lặn lộn khắp các chiến trường Nam ra Bắc để biểu diễn văn nghệ cho các chiến sĩ và được tặng thưởng Huân chương kháng chiến hạng nhì, huy chương chiến sĩ văn hóa… Nhưng tuổi xế chiều của nữ nghệ sĩ ấy lại đầy nước mắt khi phải đối mặt với bệnh tật và thiệt thòi không đáng có…
Một thời hoa lửa…
Gặp nữ nghệ sĩ cải lương nổi danh một thời Trần Thị Bích Ngọc trong căn nhà số 339 Trần Khát Chân, không ngờ bà lại trẻ hơn rất nhiều so với tuổi 76 của mình. Dù giọng nói hơi khó nghe do biến chứng tai biến mạch máu não nhưng, nhưng, có lẽ tình yêu với nghệ thuật cải lương của bà vẫn còn đầy nhựa sống. Ngày ấy bà là một trong những diễn viên trẻ đẹp, đa tài một thời có thể biểu diễn chèo trên sân khấu ca kịch cải lương – tuồng, chèo, lại có năng lực đóng kịch đóng phim biểu diễn ca khúc âm nhạc…

Căn phòng riêng trên tầng 5, bà treo khắp những tấm ảnh gắn với những kỷ niệm trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật sôi nổi của mình. Sinh ra ở vùng đất Tiên Lữ, Hưng Yên nhưng lại đi theo loại hình sân khấu của đất phương nam – nghệ thuật cải lương, năm 1952, cô gái Bích Ngọc bước vào nghề trong niềm say mê của tuổi trẻ. Do có năng khiếu và tiếp thu nhanh, cô diễn viên trẻ sớm được tham gia đóng nhiều vai chính trong các vở cải lương cổ như Hà xã tắc, Nghi xuân tấn lực, Quách Hải thọ tôn tiễn cưỡi trâu bay….Quãng thời gian công tác ở đoàn cải lương Bình Minh TP Nam Định bà được nhân dân yêu mến gọi là Chim Sơn ca Thành Nam.

Nghệ sĩ cải lương Trần Thị Bích Ngọc ngày còn trẻ.

Nghệ sĩ Bích Ngọc từng gia nhập hội nghệ sĩ sân khấu từ những năm 1960 rồi về về Đoàn ca nhạc của Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam. Bà được phân công biểu diễn ở các hội nghị và được thu thanh các tiết mục ca cổ, kịch, tấu nói trên làn sóng được phát thanh đi các nơi. Ngoài ra, bà còn sáng tác nhiều bài ca như: “Miền nam trong trái tim ta”; Nhìn sen nhớ bác..

Trên gương mặt người nghệ sĩ già ấy chợt sáng bừng khi nhớ kỉ niệm đáng nhớ nhất đó là được hát cho Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng. Giao thừa năm 1969 tại Hội trường Ba Đình (Hà Nội), nghệ sĩ cải lương Trần Thị Bích Ngọc được ông Trần Lâm – Giám đốc đài Tiếng nói Việt Nam cùng nhiều nghệ sĩ khác vào chúc thọ Bác Hồ và lãnh đạo Đảng. Riêng Bích Ngọc biểu diễn vở cải lương “Cô hàng xóm” với 5 chất giọng khác và 5 tính cách khác nhau. Những tràng pháo tay vang lên như sấm, Bác Hồ khen ngợi các nghệ sĩ và tặng riêng cho bà một trái cam Vinh xứ Nghệ - lần cuối trước lúc Bác đi xa.

Rồi bà say mê kể cho tôi nghe những chuyến đi bộ cả ngàn cây số xuyên rừng vào nam ra bắc phục vụ văn nghệ cho kháng chiến, để “tiếng hát át tiếng bom”, động viên các chiến sĩ. Trong 37 năm tuổi đời sân khấu, bà đã “sắm” khoảng 30 vai chính trong các vở diễn và vở nào cũng thành công (Thúy Kiều, Mỵ Nương, Mỵ Châu, Chúc Anh Đài, Điêu Thuyền, Thoại Khanh, cô Tấm, cô Xoan...

Bà nhớ như in những ngày tháng chiến tranh xảy ra ở biên giới Tây Nam tổ quốc, bà cùng anh chị em trong Đoàn văn công Đồng Tháp đã có mặt kịp thời, đem lời ca tiếng hát, động viên các chiến sĩ dũng cảm bảo vệ biên cương. Bà cũng xuống tận chốt tiền phương phục vụ thậm chí còn vá quần áo động viên các chiến sĩ.
Biểu diễn ở vùng chiến tranh, có lần nghệ sĩ cải lương Bích Ngọc bị hai tên Khmer Đỏ bắt cóc và toan hãm hiếp và thủ tiêu nhưng bà đã dùng “Võ thuật sân khấu” để đánh gục chúng. Năm 1979, khi đó nghệ sĩ Bích Ngọc là cùng các diễn viên đoàn cải lương Tuồng cổ Tiền Giang II ra biên giới phía Bắc tỉnh Hoàng Liên Sơn, lên tận đồn Xi ma cai 201 giáp biên giới Việt Trung biểu diễn phục vụ Bộ đội và các huyện thuộc tỉnh Hoàng Liên Sơn.

Ngoài biểu diễn trong Nam ngoài Bắc, nghệ sĩ Trần Thị Bích Ngọc từng là Trưởng Đoàn cải lương Tiền Giang I, Phó đoàn ca múa Tổng hợp Tiền Giang, Phó Đoàn kiêm cố vấn chỉ đạo nghệ thuật Đoàn cải lương Tuồng cổ Tiền Giang II. Đồng thời bà cũng là người dìu dắt nhiều thế hệ nghệ sĩ cải lương đã thành danh...

Nghệ sĩ Bích Ngọc được tặng Huân chương kháng chiến hạng nhì.

Với nhiều cống hiến, nghệ sĩ cải lương Bích Ngọc được tặng thưởng huân chương kháng chiến hạng Hai, huy chương Chiến sĩ Văn hóa cùng nhiều bằng khen, giấy khen. Song, theo bà, phần thưởng cao quý nhất đối người nghệ sĩ là sự yêu mến của quần chúng khán giả mỗi khi bà xuất hiện ở các sân khấu, dù là ở miền Bắc hay miền Nam, ở dọc Trường Sơn trên đường đi tình nguyện đi B, vùng giáp ranh ta và địch, ở chiến hào chống Mỹ hay ở giừa vùng lúa bình yên sau ngày 30-4-1975. Bà kể, khi đến với các đồng bào huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang, bà lấy mui thuyền làm sân khấu nổi phục vụ đồng bào, còn nhân dân thì chèo thuyền mủng tới xem thật cảm động.

Tuổi già không bình yên…
Nhưng câu nói “hồng nhan bạc phận” lại vận vào nữ nghệ sĩ Bích Ngọc. Sau cuộc hôn nhân từ tuổi niên thiếu với người chồng lớn tuổi và có hai mặt con, bà quyết tâm ly hôn, chuyển công tác vì không hạnh phúc. Những ngày sau đó nữ nghệ sĩ cùng cậu con trai vượt đạn bom chỉ biết cống hiến cho nghệ thuật.

Cuộc đời thật nhiều chữ ngờ. Năm 1988 khi vừa mới nghỉ hưu, tưởng rằng sẽ sống cuộc đời bình lặng vui vầy cùng con cháu thì nghệ sĩ Bích Ngọc trong một lần đi thăm quan ở Hạ Long bị lừa sang Hồng Kông và phải sống 5 năm trong trại giam. Năm 1992 bà hồi trở về nước nhưng số lương hưu trước dựa trên cống hiến của bà và tình trạng mất sức 61% đã bị sở Lao động và Thương binh xã hội tỉnh Tiền Giang ngừng trả. Hơn 20 năm (từ 1992- 20150, nữ nghệ sĩ già phải chạy ngược chạy xuôi đi hết UBND tỉnh, sở Lao động thương binh và xã hội tỉnh Tiền Giang cũng như lên Bộ Lao động và Thương binh để tìm lại tiền lương của mình. Nhưng, kết quả, bà chỉ được hưởng trợ cấp xã hội mà không phải là những đồng lương chính đáng của mình..

Cuối đời, nữ nghệ sĩ Trần Thị Bích Ngọc mắc nhiều bệnh nan y, tất cả sinh hoạt đều nhờ vào con cháu.

Trong căn nhà số 339 Trần Khát Chân, Hà Nội, bà sống lặng lẽ. Tuổi già đến, nữ nghệ sĩ tài hoa một thời mắc nhiều chứng bệnh nan y... Tới đầu năm 2013, bà bị ngã do không đứng lên được, chân tay run rẩy đi lại khó khăn, ăn nói ngọng nghịu do biến chứng tiểu đường chạy vào tim, thận. Thậm chí, sau những năm cống hiến cho văn nghệ kháng chiến, nghệ sĩ Bích Ngọc còn bị biến chứng do chất độc màu da cam. Mọi sinh hoạt thuốc thang đều nhờ vào con cháu.

Tâm nguyện của nữ nghệ sĩ cải lương Trần Thị Bích Ngọc đó là sau ngần ấy năm cống hiến cho nghệ thuật, đã 3 lần bà làm hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ sĩ ưu tú nhưng đều không được hội đồng xét duyệt với lí do chưa đủ huy chương. Bà tâm sự: “Những năm kháng chiến, chúng tôi phải vào sinh ra tử, lăn lộn hết chiến trường từ Nam ra Bắc thì lấy đâu thời gian để mà còn đi thi để có huy chương. Chẳng lẽ không có sự ưu tiên dành cho những người đã sống chết vì nghệ thuật như chúng tôi?”

Sources: cailuongpho