Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam cho rằng, những khó khăn khi quyết tâm gắn bó với môn nghệ thuật truyền thống giúp chị bản lĩnh và hiểu thêm giá trị cuộc sống.

- Chị từng hướng dẫn Đức Vĩnh thể hiện tiết mục "Cô Đôi Thượng Ngàn", giúp cậu bé tiến sâu vào chung kết Vietnam's Got Talent. Điều gì ở Đức Vĩnh khiến chị ấn tượng?

- Đức Vĩnh là một cậu bé tài năng và đáng yêu. Với Vĩnh, tôi không chỉ bảo như một diễn viên mà vừa dạy, vừa dỗ như con cháu trong nhà. Mới 8 tuổi nhưng cậu bé tiếp thu rất nhanh, điều mà không phải ai khi bước chân vào nghệ thuật truyền thống cũng làm được.

Điều tôi ấn tượng nhất ở Vĩnh là cậu bé không chỉ bắt chước chính xác mà còn nắm được cái thần của nhân vật. Tôi thấy ngọn lửa nghệ thuật cháy trong cậu. Dù nhỏ tuổi, Đức Vĩnh đã có sự thăng hoa khi biểu diễn, sự sáng tạo nhiều động tác mới, thậm chí là những động tác phức tạp. Tôi cho rằng, trong bao nhiêu người mới có được một nhân tố như Vĩnh. Tuy nhiên, những tài năng nhỏ tuổi như Vĩnh, muốn phát triển lâu dài, phải có định hướng về nghệ thuật. Tôi không muốn bé giống nhiều "thần đồng âm nhạc" trước đây, chỉ được "sủng ái" khi nhỏ, khi lớn lên hoặc vỡ giọng thì hết được yêu thích.

Nghệ sĩ Thanh Ngoan và Đức Vĩnh biểu diễn tiết mục \"Lời mẹ ru con\".

- Ngày càng có nhiều thí sinh chọn loại hình nghệ thuật truyền thống dự thi trên truyền hình thực tế. Chị cảm nhận thế nào?

- Với tôi, đây là một tín hiệu đáng mừng, báo hiệu sự khởi sắc của nghệ thuật truyền thống. Các em chọn nghệ thuật của cha ông để dự thi chứng tỏ gia đình và đơn vị tổ chức đã ủng hộ. Tạo điều kiện cho thế hệ trẻ trình diễn dân ca, tuồng, chèo hay cải lương sẽ mang lại hiệu ứng tốt. Khán giả nào cũng có chất văn hóa Việt trong người nên tôi tin, họ không quay lưng hoàn toàn với nghệ thuật truyền thống.

- Gần 40 năm hát chèo, chị thấy sao trước nhận xét "Với chèo, Thanh Ngoan như con tằm rút ruột nhả tơ"?

- Tôi thấy hạnh phúc trước những ưu ái mà khán giả dành cho mình. Nhưng thú thực không chỉ với chèo mà các loại hình nghệ thuật khác, tôi cũng làm hết mình. Tôi quan niệm đã theo đuổi cái gì là phải theo đuổi hết mình, sống chết với cái đó.

Bản thân tôi đã nhận rất nhiều từ chèo, cả vinh quang và cay đắng. Vinh quang là sự hâm mộ của mọi người, sự ghi nhận của đồng nghiệp. Còn cay đắng thì nhiều lắm. Ai cũng biết làm nghệ thuật truyền thống thì khó mà giàu nổi, thậm chí nghèo. Đến giờ tôi vẫn nhớ những tháng ngày khó khăn, từng có ý định bỏ nghề chèo để đi diễn hài, chạy show các tỉnh kiếm tiền. Nhưng tôi nghĩ đến những người thầy đã dạy dỗ tôi, những đồng nghiệp luôn sát cánh cùng tôi và tôi vượt qua tất cả. Khi cuộc sống gặp những thử thách thì gia đình và đồng nghiệp là điểm tựa để tôi vững bước. Giờ đây khi hiểu cuộc sống này tôi cảm thấy rằng những cay đắng đã trải qua là "cái được" chứ không phải "cái mất". Tôi cảm ơn cuộc đời đã cho tôi sự truân chuyên, chìm nổi, khổ đau để tôi bản lĩnh hơn, giúp tôi nhận ra nhiều giá trị ý nghĩa.

Nghệ sĩ Thanh Ngoan cho biết, Nhà hát Chèo Việt Nam lên kế hoạch đưa nghệ thuật truyền thống vào giảng dạy trong trường học.

Nhiều năm "bôn ba" trên thế giới quảng bá nghệ thuật chèo Việt Nam, chị có kỷ niệm nào đáng nhớ?

- Kỷ niệm nhiều lắm, nhưng tôi không bao giờ quên lần lưu diễn ở Anh. Có một nhóm khán giả Việt kiều chạy đến chỗ tôi và hét ầm lên: "Ôi, nghệ sĩ Thanh Ngoan" và bày tỏ sự xúc động "Thanh Ngoan sang đây ư?". Họ chia sẻ rằng, chưa từng nghĩ sẽ được gặp tôi bằng xương bằng thịt. Thú thực rất nhiều Việt kiều và cả người nước ngoài đều mê chèo, vì cả thế giới chỉ có Việt Nam có loại hình sân khấu này.

- Chị nghĩ sao nếu nói sân khấu chèo đang tụt hậu về lực lượng diễn viên trẻ?

- Sự tụt hậu này xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trước hết, để trở thành nghệ sĩ chèo thực thụ mất khá nhiều thời gian. Chèo cùng nhiều loại hình sân khấu truyền thống phải học tập và rèn luyện vất vả. Ngoài 4 năm trong trường, các bạn trẻ cần có nhiều năm kinh nghiệm mới đủ tự tin đứng trên sân khấu, mà cát-xê lại thấp. Một nghệ sĩ chèo kiếm được tiền bằng thương hiệu của mình thì không hề đơn giản. Trong khi đó, nếu theo đuổi sân khấu nhạc nhẹ, nhạc hiện đại thì nghệ sĩ có thể kiếm tiền và nổi tiếng nhanh hơn.

Tôi thích công việc truyền nghề cho thế hệ trẻ. Tôi sẽ thực sự thấy vui nếu một nghệ sĩ trẻ hát hay hơn mình. Nghệ thuật chỉ buồn khi không ai chịu theo đuổi nó mà thôi.

- Để Nhà hát Chèo Việt Nam luôn sáng đèn, chị gặp những khó khăn gì?

- Hai năm nay, Nhà hát Chèo Việt Nam đã "đỏ lửa" trở lại. Nhưng để duy trì điều này, một mình nhà hát không làm được, mà phải kết hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch. Khó khăn hiện nay là khó khăn chung mà nhiều nhà hát mắc phải, không riêng gì Nhà hát Chèo. Đó là vấn đề kinh phí phát triển và chế độ đãi ngộ anh em. Thế nên, tôi luôn cố tìm mọi cách để tăng nguồn thu cho nhà hát. Thời gian qua, chúng tôi xây dựng Nhà hát Chèo như một điểm đến thu hút khách du lịch nước ngoài, mặt khác cũng nhằm quảng bá văn hóa Việt.

- Vấn đề cách tân chèo nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Quan điểm của chị thế nào?

- Nghệ thuật mà không làm mới thì rất khó phát triển. Tuy nhiên quan điểm của tôi cũng như Nhà hát chèo Việt Nam là cách tân phải trên cơ sở định hướng chứ không phải muốn làm gì thì làm. Điều quan trọng, nghệ sĩ cần phải giữ được cái hồn, cái gốc của chèo, ví như khi diễn các vở cổ như Xúy Vân giả dại hay Lưu Bình - Dương Lễ thì không nên làm mới.

Chèo là bộ môn nghệ thuật đặc biệt bởi nó có thể tiếp nhận, "thẩm thấu" tinh hoa của các loại hình sân khấu khác, để làm giàu cho mình. Là nghệ thuật sân khấu thuần Việt nhất, phản ánh đời sống của người dân qua các thế hệ, nhân vật trong chèo đa dạng từ đào nương cho đến thầy bói mù. Tất nhiên cô đào nương thì phải hát ca trù còn ông thầy bói mù, hay người ăn xin thì phải hát xẩm. Chính thế mà chèo có thể kết hợp "ngọt ngào", ăn ý với nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống.

Sắp tới, tôi chỉ đạo Nhà hát diễn vở Nam mô Thích Ca Mâu Ni Phật, trong đó có sự kết hợp giữa chèo với âm nhạc Phật giáo và những nét đẹp trong văn hóa Ấn Độ. Vở diễn sẽ truyền tải thông điệp nhân văn, thể hiện tính từ - bi - hỉ - xả trong mỗi con người.

- Ngoài nghệ thuật, cuộc sống của chị thế nào?

- Tôi thấy mình là người may mắn. Hiện tôi có một tổ ấm hạnh phúc, một người chồng hiểu mình và một đứa con ngoan. Nhà tôi không có người giúp việc nên ngoài thời gian dành cho nghệ thuật, tôi vẫn là một người phụ nữ bình thường. Ông xã rất tin tưởng tôi. Nhiều khi tôi đi công tác dài ngày hay cả tuần không ăn cơm ở nhà, nhưng anh không bao giờ phàn nàn vì hiểu mọi công việc của tôi đều vì nghệ thuật nước nhà.

Sources: vnexpress